آموزش دستشویی رفتن به کودکان، یک امر مهم در موضوع تربیت و پرورش کودک است.
منتها همزمان با آموزش دستشویی رفتن کودک، شما باید کودک را نیز از پوشک بگیرید.
به همین سبب ابتدا باید از پوشک گرفتن کودک را بخوانید و سپس به این مطلب بازگردید.
برخی از والدین به دلیل حساسیت بیش از اندازه‌ای که روی مسئله‌ی پاکی و نجسی دارند و یا اینکه می‌خواهند کودک را هرچه زودتر از پوشک بگیرند، آموزش استفاده از توالت به کودک را خیلی زود شروع می‌‌کنند.
به دلیل زود شروع کردن این روند و نداشتن استمرار و پشتکار (یعنی نیمه‌کاره رها کردن و موکول کردن به زمان دیگر)، مدت یادگیری کودک طولانی میشود.
از این رو باید بدانید که بهترین زمان برای یاد دادن توالت رفتن کودکان، دو و نیم تا سه سالگی است. اما چرا؟
زیرا در این سن است که کودک علاوه‌بر کسب توانایی در کنترل اسفنکتر (Sphincter)، به این درک نیز می‌رسد که چه زمانی احساس دفع دارد.
با این حال کلید موفقیت در آموزش دستشویی رفتن به کودکان، شروع یادگیری در یک سن مشخص نیست بلکه در آمادگی داشتن کودک است.
همان‌طور که در مقاله‌ی حذف پوشک اشاره کردیم، موارد زیر برای شروع آموزش دستشویی رفتن مهم هستند:
حال که تا حدودی با فرآیند آموزش دستشویی رفتن به کودکان آشنا شدید، در ادامه همراه ما باشید تا درباره‌ی نحوه آموزش و نکات مهم آن صحبت کنیم.
همچنین می‌توانید با تهیه‌ی دوره تربیت فرزند، این روند را به‌صورت اصولی در این دوره آموزش ببینید و فرآیند دستشویی رفتن کودک را آغاز کنید.
آموزش دستشویی رفتن کودک را باید بدون خجالت یا ایجاد حس ناخوشایند نسبت به توالت، ادرار و مدفوع و به شکل یک واقعیت ساده و طبیعی در زندگی روزمره آغاز کنید.
بنابراین برای ایجاد آمادگی بیشتر، می‌توانید از کتاب‌های آموزشی استفاده کنید و ذهنیت خوشایندی را برای کودک در این باره به وجود آورید.
یکی از روش‌های ایجاد حس خوشایند، این است که تجربه‌ی خود را به فرزندتان منتقل کنید. به چه صورت؟
به این صورت که وقتی می‌خواهید به دستشویی بروید، اعلام کنید که قصد دارید چه کاری انجام دهید و پس از آن، احساس راحتی خود را از تخلیه‌ی ادرار یا مدفوع به کودک نشان دهید.
در این راستا به فرزندتان اجازه دهید که شما را پس از رفتن به توالت و در حین کشیدن سیفون و شستن دست‌ها با مایع دستشویی تماشا کند.
در این بین نیز به او توضیح دهید که شیلنگ چیست و چطور باید از آن استفاده کند.
برای اینکه روند آموزش دستشویی رفتن به کودکان را جذاب‌تر و او را نیز به همکاری وادار کنید، کودک را در تهیه‌ی لوازم موردنیاز برای این آموزش مشارکت دهید.
به این شکل که نظر و سلیقه‌ی او را برای خرید دمپایی، لگن، شورت‌های رنگارنگ و لباس‌های راحت و گشاد بپرسید.
همچنین می‌توانید محیط دستشویی را نیز با استفاده از اسپری برف شادی، حباب‌ساز، رنگ انگشتی و اسباب‌بازی‌های موردعلاقه فرزندتان جذاب کنید.
یکی از موضوعات مهم برای ایجاد و یا ترک یک عادت در کودک، شیوه فرزند پروری والدین و نحوه‌ی ارتباط و تعامل با فرزندان است.
وقتی والدین با ویژگی‌های سنیِ طبیعی فرزندشان آشنا نیستند و نمیدانند که با کودک در هر سنی، چطور باید رفتار کرد؛ ممکن است کودک را به سمت لجبازی و پرخاشگری سوق دهند.
بنابراین طبیعی است که کودک در چنین شرایطی، همکاری لازم را در هیچ‌گونه فرآیند آموزشی با والدین نداشته باشد و درنتیجه این پروسه با چالش‌های مختلفی همراه میشود و حتی ممکن است شکست بخورد.
به همین دلیل توصیه میشود که حتماً والدین درزمینهٔ فرزند پروری، آموزش اصولی ببینند و برای بهبود رابطه و تعامل با فرزندشان تلاش کنند.
در بخش بعدی به بررسی مراحل آموزشی دستشویی رفتن کودک می‌پردازیم.
اگر مقاله‌ی مربوط به پوشک گرفتن را خوانده‌اید و می‌دانید که کودکتان آمادگی لازم را برای شروع فرآیند آموزش توالت رفتن به کودکان دارد، مراحل زیر را در پیش بگیرید:
از آنجایی که کودکان در این سنین در مرحله‌ی عینی قرار دارند پس بهتر است به جای اینکه به او بگویید چه کاری انجام دهد، از مشاهده‌ی مستقیم برای آموزش استفاده کنید.
به این صورت که از عروسک موردعلاقه‌ی کودک استفاده کنید تا چگونگی نشستن روی صندلی را ببیند.
همچنین می‌توانید به او بگویید که: «خرسی، خیلی دوست داره روی لگن بشینه. تو هم دوست داری امتحان کنی؟»
در دفعات اول که از کودک می‌خواهید تا این کار را انجام دهد، بهتر است با لباس باشد تا تماس مستقیم پوست با لگن، باعث ایجاد حس ناخوشایند در او نشود.
پس از اینکه چندین بار از کودک خواستید با لباس روی لگن بنشیند، نوبت این است که از او بخواهید تا در بعضی مواقع نیز بدون لباس مانند قبل و بعد از حمام کردن روی لگن بنشیند و نشستن را تمرین کند.
می‌توانید زمانی که کودک روی لگن نشسته است برای ایجاد حس خوشایند در او، برایش شعر و داستان‌هایی در این باره بخوانید تا سرگرم شود.
توجه داشته باشید که مدت زمان نشستن کودک روی لگن، نباید بیشتر از 2 الی 3 دقیقه طول بکشد و برای او خسته‌کننده باشد.
پس از اینکه کودک به درست نشستن روی لگن عادت کرد، زمان‌هایی که می‌دانید جیش یا پی پی دارد؛ او را به دستشویی ببرید. (زمان‌های مناسب برای این کار بعد از غذا، بعد از بیدار شدن از خواب و بعد از حمام هستند.)
سپس کودک را تشویق کنید که روی لگن خود بنشیند و کارش را انجام دهد.
بعد از اینکه کودک شما موفق شد تا کار خود را روی لگن انجام دهد، از او بخواهید تا داخل لگن را نگاه کند و ببیند چه چیزی داخل آن قرار دارد.
حال وقت آن است که محتویات لگن را داخل توالت بریزید و سیفون را بکشید و یا با شیلنگ، محتویات را به داخل چاه هدایت کنید.
فقط به این موضوع دقت داشته باشید که بعضی از کودکان از صدای سیفون می‌ترسند. در این صورت باید منتظر بمانید که فرزندتان از دستشویی خارج شود و سپس سیفون را بِکِشید.
پس از گذراندن موفق دو مرحله‌ی قبلی، کودک شما کاملاً با این روند آشنا شده است.
بنابراین می‌توانید تعداد دفعات دستشویی رفتن کودک را در طول روز افزایش دهید و در فواصل زمانی منظم مثلاً هر یک ساعت، او را به دستشویی ببرید.
این مرحله را آن‌قدر ادامه دهید تا فرزندتان، چندین بار در طی روز به دفع ادرار یا مدفوع در لگن بپردازد.
به این موضوع دقت کنید که نباید از کودک بپرسید آیا جیش یا پی پی دارد و فقط باید به‌صورت خبری به او اطلاع دهید و بگویید که: «وقت دستشویی رفتن است!»
می‌توانید برای دادن حس استقلال بیشتر به کودک بعد از اینکه کمی به این روند عادت کرد، از آلارم یا زنگ هشدار استفاده کنید.
در این بخش از آموزش دستشویی رفتن به کودکان، هر زمان که کودک موفق شد از لگن برای دفع ادرار و مدفوع استفاده کند، او را تحسین کنید.
همچنین به کودک نشان دهید که استفاده از لگن یا دستشویی به معنای شایستگی او است نه خوشحال کردن شما!
چرا؟ زیرا در این صورت ممکن است برای ناراحت کردن شما یا برای نشان دادن اینکه مدیرِ بدن خودش است، از رفتن به دستشویی اجتناب کند.
می‌توانید برای تشویق کردن کودک، از تکنیک جدول ستاره‌ها استفاده کنید یا خوراکی موردعلاقه‌اش را به او بدهید.
فقط این نکته را به یاد داشته باشید که در صورتی این پاداش‌ها باعث ایجاد عادت در کودک می‌شوند که اولاً متناسب با علاقه و سن کودک باشند، دوما هم هر بار بلافاصله پس از انجام کار مدنظر به کودک داده شوند.
همچنین باید بدانید که پاداش دادن به کودک را باید تا زمانی ادامه دهید که عادت ایجاد شود و پس از آن، باید به‌صورت تدریجی به کم کردن تشویق‌ها و درنهایت حذف کامل برسید.
حال که با مراحل آموزش استفاده از توالت برای کودکان آشنا شدید، نوبتِ بررسی یکسری نکات مهم در این مسیر است.
به منظور اینکه فرآیند آموزش دستشویی رفتن به کودکان را به‌درستی انجام دهید، لازم است به یکسری نکات زیر توجه کنید:
در این مقاله به ارائه‌ی راهنمایی‌های مفید در مورد آموزش دستشویی رفتن به کودکان پرداختیم.
با کمک مواردی که در این مطلب درباره‌ی آموزش دستشویی رفتن کودک ذکر کردیم، این فرآیند را می‌توانید به‌خوبی به فرزند خود آموزش دهید.
بنابراین سعی کنید که مراحل آموزش توالت رفتن به کودکان را به همین صورتی که در مقاله ذکر کردیم پیش ببرید و کودک را به دستشویی رفتن تشویق کنید.
همچنین به خاطر داشته باشید که مهم‌ترین چیزی که می‌تواند به شما در ایجاد یک عادت جدید و یا ترک عادتی قدیمی در کودک کمک کند، صبر و پشتکار است.
در این راستا لطفاً در حین مراحل آموزش استفاده از توالت به کودک، صبر و شکیبایی خود را افزایش دهید و با ملایمت رفتار کنید.
گفتنی است در روند یاد دادن توالت رفتن کودکان، می‌توانید از کتاب‌های آموزشی در این باره نیز استفاده کنید.
به این ترتیب اگر به دنبال تهیه‌ی کتاب مناسبی برای آموزش توالت رفتن به کودکتان هستید، می‌توانید سری به صفحه‌ی خرید کتاب های آموزشی کودکان بزنید.
زهرا قانع، روان درمانگر، روانشناس و مشاور کودک، دارای مدرک کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی از دانشگاه تهران.
زهرا قانع، روان درمانگر، روانشناس و مشاور کودک، دارای مدرک کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی از دانشگاه تهران.
دوره ی جامع فرزند پروری شاه کلید، آموزش لحظه به لحظه رفتار با کودک از بدو تولد تا ده سالگی را به شما آموزش می دهد. این دوره خصوصیات زیر را دارد:
