آموزش افزایش اعتماد به نفس در کودک

اعتماد به نفس و عزت نفس: متفاوت یا یکسان؟

قبل از اینکه به آموزش افزایش اعتماد به نفس در کودک و افزایش عزت نفس کودکان بپردازیم، لازم است که این دو مفهوم را تعریف کنیم.

اعتماد به نفس و عزت نفس شباهت‌های زیادی به یکدیگر دارند و تقویت همزمان آنها می‌تواند روان و ذهن کودک شما را بسیار قدرتمند کند.

اما باید به تفاوت ریز آنها نیز توجه کنید تا بتوانید به تقویت این دو مورد در ذهن فرزند خود کمک کنید:

1- اعتماد به نفس Self-confidence

اعتماد به نفس (Self-confidence)، باور و اطمینان فرد به توانایی‌های خود در انجام وظایف و دستیابی به اهداف خاص است.

این باور شامل ارزیابی فرد از مهارت‌ها، استعدادها و قضاوت‌هایش در مورد توانایی خود در موقعیت‌های مختلف است.

اعتماد به نفس بالا به معنای باور به توانایی انجام کارها، غلبه بر چالش‌ها و دستیابی به موفقیت است.

در مقابل اعتماد به نفس پایین با تردید در توانایی‌ها، ترس از شکست و اجتناب از موقعیت‌های چالش‌برانگیز همراه است.

اعتماد به نفس بیشتر به توانایی‌های خاص و عملکرد فرد در موقعیت‌های مشخص مربوط می‌شود.

فرد ممکن است در یک زمینه خاص (مانند ورزش، موسیقی یا سخنرانی) اعتماد به نفس بالایی داشته باشد، در حالی که در زمینه‌های دیگر اعتماد به نفس کمتری داشته باشد.

اعتماد به نفس از طریق تجربه، تمرین و کسب مهارت‌ها بیشتر می‌شود.

کسب موفقیت‌های کوچک و بزرگ، دریافت بازخورد مثبت از دیگران و مواجهه موفقیت‌آمیز با چالش‌ها، همگی در افزایش اعتماد به نفس نقش دارند.

2- عزت نفس Self-esteem

عزت نفس (Self-esteem)، یک ارزیابی ذهنی از ارزش و شایستگی فردی است.

این ارزیابی شامل احساس کلی فرد در مورد خودش، باورها و نگرش‌هایش نسبت به خود و میزان احترامی است که برای خود قائل است.

عزت نفس بالا به معنای پذیرش خود با تمام نقاط قوت و ضعف، احساس ارزشمندی و دوست داشتن خود است.

در مقابل عزت نفس پایین با احساس بی‌ارزشی، خودانتقادی شدید و عدم پذیرش خود همراه است.

عزت نفس یک سازه چند وجهی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله تجربیات دوران کودکی، روابط اجتماعی، موفقیت‌ها و شکست‌های زندگی شکل می‌گیرد.

عزت نفس، صرفاً یک احساس گذرا نیست، بلکه یک نگرش پایدارتر نسبت به خود است که بر رفتار، تصمیم‌گیری‌ها و روابط فرد تأثیر می‌گذارد.

افرادی که عزت نفس بالایی دارند، معمولاً از سلامت روان بهتری برخوردارند، در مواجهه با چالش‌ها مقاوم‌ترند و روابط سالم‌تری برقرار می‌کنند.

در مقابل عزت نفس پایین می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب و مشکلات در روابط بین فردی شود.

عزت نفس، نه تنها به ارزیابی توانایی‌ها بلکه به پذیرش و دوست داشتن خود به عنوان یک انسان، صرف نظر از عملکردها و دستاوردها مرتبط است.

یک کودک با اعتماد به نفس پایین از چه جملاتی استفاده می‌کند؟

یک کودک با اعتماد به نفس پایین، احتمالاً از جملات زیر زیاد استفاده می‌کند:

• چه فایده؟ هیچ‌کس به من توجه نمی‌کند.
• من هرگز یاد نمی‌گیرم که چطور این کار را انجام دهم.

و یا جملاتی از این قبیل که شامل کوبیدن شخصیت خود و کاملاً منفی‌گرایانه هستند.

این کودکان در شرایط سخت و مواجهه با ناملایمات، فوری عقب‌نشینی می‌کنند.

در حالی که کودکان با اعتماد به نفس مناسب، راحت‌تر با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند، استقلال دارند و از فعالیت‌های گروهی لذت می‌برند.

این دسته از کودکان در هنگام مواجهه با سختی و ناملایمات، جا نمی‌زنند و به جای اینکه بگویند «من که احمق هستم»، می‌گویند «من این مطلب را متوجه نمی‌شوم» و سعی می‌کنند تا راه حل مناسب را برای رفع مشکل پیدا کنند.

والدین و محیط خانوادگی، نقش مهمی در تقویت اعتماد به نفس کودک دارند.

اگر کودک در خانواده‌ای رشد کند که حامی باشند و محیطی سرشار از محبت و صمیمیت را برای کودک فراهم کنند، این امکان برای کودک فراهم است که خود را بهتر بشناسد و با اطمینان به توانایی‌های خود با مشکلات روبه‌رو شود.

توجه کنید که اعتماد به نفس، یک صفت ارثی نیست.

بنابراین اگر کودکی مدام با محدودیت مواجه شود و نتواند تجارب مفید کسب کند، احتمالاً ترسو و خجالتی بار می‌آید و قدرت تصمیم‌گیری مناسبی نخواهد داشت.

از این رو تشویق‌های والدین و حمایت از موفقیت‌های کوچک کودک (مانند بستن بند کفش، جمع کردن سفره و غیره)، می‌تواند به تقویت اعتماد به نفس او کمک کند.

به این ترتیب کودکان با اعتماد به نفس بالا، می‌توانند چیزهای جدید را امتحان کنند و از منطقه‌ی امن خود خارج شوند.

نشانه‌های کمبود اعتماد به نفس در کودکان

اگر اعتماد به نفس در کودکان به حد کافی نباشد، می‌تواند به طور قابل توجهی بر رشد فردی، عاطفی و اجتماعی کودکان تاثیر بگذارد.

کودکانی که اعتماد به نفس ندارند معمولاً احساس حقارت دارند، از چالش‌ها اجتناب می‌کنند، به مقایسه با همسالان می‌پردازند و ممکن است انگیزه کمتری داشته باشند.

علائم زیر، می‌توانند نشان‌دهنده‌ی پایین بودن اعتماد به نفس در یک کودک باشند:

• کودک به خود انتقادی می‌پردازد.
• او به سرعت در آغاز یک کار یا بازی تسلیم می‌شود.
• او نگرانی زیادی درباره نظرات دیگران درباره خود دارد.
• کودک از تعاملات اجتماعی با دوستان خود کناره‌گیری می‌کند.
• او به‌راحتی تحت تأثیرِ عوامل منفی در محیط خود قرار می‌گیرد.
• کودکان با اعتماد به نفس کم، به‌راحتی تسلیم می‌شوند و می‌گویند من نمی‌دانم.
• کودک از انجام وظایف و چالش‌ها اجتناب می‌کند بدون اینکه آن‌ها را امتحان کند.
• هنگام مواجهه با احتمال شکست یا نتایج ضعیف، به دروغ‌گویی یا تقلب روی می‌آورد.
• عدم اعتماد به نفس در کودکان، باعث می‌شود که دائماً خود را به روش منفی با دیگران مقایسه کنند.
• عملکرد تحصیلی او کاهش می‌یابد و نسبت به فعالیت‌هایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌برده، بی‌علاقه می‌شود.
• هنگامی که با شکست روبه‌رو می‌شوند، دیگران یا موقعیت‌های آن‌ها را سرزنش می‌کنند و آن‌ها را مقصر می‌دانند.
• او با رئیس بازی یا انجام رفتارهای کنترل‌کننده، تلاش می‌کند احساس ناامیدی یا عدم کفایت خود را پنهان کند.
• او نوسانات خلقی مانند طغیان ناگهانی گریه، خشم، ناراحتی یا دوره‌های طولانی‌مدت سکوت را از خود نشان می‌دهد.
• کودکان با اعتماد به نفس پایین، احتمالاً رفتارهای منفی مانند غیبت از مدرسه، سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و غیره را برای فرار از نقاط ضعف خود امتحان می‌کنند.

در مقابل کودکانی که اعتماد به نفس بالا دارند، از ویژگی‌های زیر برخوردار هستند:

• تجارب جدید را می‌پذیرند.
• توانایی تحمل شکست را دارند.
• می‌توانند احساساتشان را ابراز کنند.
• با دیگران به‌خوبی ارتباط برقرار می‌‌کنند.
• می‌توانند نظرشان را برای دیگران بیان کنند.
• انتقاد را بدون احساس خشم و گرفتن حالت تدافعی می‌پذیرند.

حال که متوجه نشانه‌های نبود اعتماد به نفس شدید، بهتر است ببینیم که چطور می‌توان به تقویت اعتماد به نفس در کودکان کمک کرد.

18 راه ایجاد و افزایش اعتماد به نفس در کودکان

والدین با رفتارهای خود، می‌توانند انگیزه پیشرفت را در فرزندانشان پرورش دهند.

به همین دلیل در این بخش به معرفی مواردی می‌پردازیم که انجام آن‌ها توسط والدین، تأثیر چشمگیری در تقویت اعتماد به نفس در کودکان دارد:

1- به کودکان خود استقلال را بیاموزید

والدین می‌توانند به‌گونه‌ای رفتار کنند که خودپیروی (توانایی فرد برای پیروی از اصول، قوانین و برنامه‌هایی که برای خود مشخص کرده است) و استقلال را در فرزندانشان پرورش دهند.

به طور مثال:

• کودک خردسالی که غذا خوردن را یاد می‌گیرد، به هنگام صرف غذا به والدینش وابسته نخواهد بود.
• کودکی که آداب توالت رفتن را به‌موقع فرامی‌گیرد، دیگر برای این کار به کمک والدینش نیازی نخواهد داشت.

آموزش استقلال در جنبه‌های مختلف زندگی، این امکان را به کودکان می‌دهد تا احساس تسلط و اعتماد به نفس پیدا کنند.

این روش به والدین کمک می‌کند تا نیاز به پیشرفت و رشد را در فرزندانشان تقویت کنند.

2- به کودک کمک کنید ضعف‌ها را با مهارت‌های دیگر جبران کند

یکی از روشهای افزایش اعتماد به نفس در کودکان، این است که به او کمک کنید تا ضعف‌هایش را با مهارت‌های دیگری که دارد جایگزین کند. چطور؟

به طور مثال کودکی که در خواندن و نوشتن دارای ضعف است اما در زمینه هنر و خلاقیت استعداد فوق‌العاده‌ای دارد، نباید سرزنش شود.

چرا که اگر کودک مورد سرزنش والدین و معلمان خود قرار بگیرد و استعداد هنری او نادیده گرفته شود، نه‌تنها مشکل خواندن و نوشتن او حل نمی‌شود، بلکه استعدادش درزمینۀ هنری هم شکوفا نخواهد شد.

از همه مهم‌تر اینکه اعتماد به نفس کودک کاهش پیدا می‌کند و این موضوع، باعث می‌شود که احساس بی‌کفایتی نسبت به خودش پیدا کند و در حل مسائل و مشکلاتش به دیگران متکی باشد.

3- از کودک حمایت افراطی نکنید

گاهی والدین با توجه افراطی خود، مانع از رشد عاطفی و شناختی کودک می‌شوند.

از آنجا که مادر و یا مربی کودک، تماس بیشتری با نیازهای جسمی – روانی او دارند، می‌توانند تأثیر بیشتری در رفتار کودک بگذارند.

مادرانی که بیش از اندازه به فرزندان خود توجه می‌کنند و انجام وظایف کودک را به عهده می‌گیرند و اجازه نمی‌دهند که او در حد توان خود مسئولیت بپذیرد، مانع از استقلال فرزندانشان می‌شوند.

همچنین باعث می‌شوند که کودکشان احساس بی‌کفایتی کند و اعتماد به نفس پایینی داشته باشد.

4. کودک را سرزنش و تحقیر نکنید

بعضی والدین معتقدند اگر من بخواهم فرزندی توانا داشته باشم، باید تمام اشتباهات او را تذکر بدهم و آن‌ها را تصحیح کنم.

در صورتی که انتقاد همیشگی والدین، تنها یک چیز به کودک می‌آموزد و آن هم اینکه: “تو نمی‌توانی کاری را درست انجام دهی”

حال اگر این انتقادها با عبارات سرزنش‌آمیز نیز همراه باشد، تأثیری مخرب‌تر دارد و روح اعتماد به نفس را در کودک از بین می‌برد.

پس برای بالا بردن اعتماد به نفس در کودکان، نباید به هیچ وجه آن‌ها را تحقیر کنید.

5- توانمندی‌های کودک را برجسته کنید

کودکان نیاز دارند تا در نظر دیگران، افرادی توانمند و قوی دیده شوند اما از دانش و مهارت لازم برای رشد خود بهره‌مند نیستند.

در حقیقت فهرست کارهایی که کودکان می‌توانند انجام دهند، کمتر از آن‌هایی است که نمی‌توانند.

اما اغلب اصرار دارند که والدین به آنچه درست کرده‌اند و یا نقاشی کشیده‌اند، نگاه کنند و نظرشان را بگویند.

در چنین شرایطی، حتماً روی توانمندی‌های او تأکید کنید. به‌خصوص اگر مشاهده می‌کنید که کودک دچار یاس و ناامیدی است روی توانمندی‌ها و موفقیت‌های قبلی او تأکید و آن‌ها را مرور کنید.

6- باورهای نادرست کودکتان را اصلاح کنید

به طور مثال اگر فرزندتان در مدرسه دانش‌آموز خوبی است اما با درس ریاضی مشکل دارد، ممکن است با خود بگوید: «من نمی‌توانم درس ریاضی را خوب یاد بگیریم پس یک دانش‌آموز بد هستم».

این تفکر غلط، می‌تواند کودک را مستعد شکست سازد.

بنابراین او را تشویق کنید که به موقعیت‌ها، با دید بهتری نگاه کند.

شاید یک پاسخ مناسب برای او در این شرایط، این باشد: (تو دانش‌آموز خوب و پرتلاشی هستی، ریاضی فقط یک درس از چندین درس توست که نیاز به صرف وقت بیشتر دارد. ما با هم روی آن کار می‌کنیم).

توجه داشته باشید که به کارگیری این روش‌ها برای عزت نفس کودک نیز بسیار مفید هستند.

7- به کودکتان بی قید و شرط توجه کنید

وقتی والدین بدون قید و شرط به کودک محبت و توجه می‌کنند، این باعث می‌شود که کودک احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد.

محبت بدون قید و شرط، به کودک کمک می‌کند تا با خود و احساساتش ارتباط برقرار کند و به وجود خود اعتماد کند.

این در حالی است که وقتی کودک مورد توجه مشروط قرار می‌گیرد، ممکن است احساسات درونی خود را نادیده بگیرد و فقط برای جلب توجه بزرگ‌ترها عمل کند.

به همین دلیل وقتی کودکان چیزی را با دیگران تقسیم می‌کنند، ممکن است این کار را نه به خاطر نیاز خود بلکه برای دریافت تحسین دیگران انجام دهند.

از طرفی کودکان، به عشق و حمایتی نیاز دارند که تحت تأثیر شرایط تغییر نکند.

ایجاد یک بنیاد ثابت از محبت و بدون توجه به موفقیت‌ها یا شکست‌ها، یک محیط پرورشی و حمایتی مناسب را برای کودکان فراهم می‌آورد.

این حمایت بی ‌قید و شرط، به کودکان کمک می‌کند تا خود را بر اساس ویژگی‌های درونی‌شان ارزشمند بدانند، نه بر اساس دستاوردهای خارجی!

این امر برای تقویت اعتماد به نفس در کودکان بسیار مهم است و زمینه‌ساز رشد عاطفی و روانی سالم خواهد بود.

8- شرایط تجربه‌ای موفق را برای کودکان فراهم کنید

احساس ارزشمندی به موفقیت و کارایی فردی مربوط می‌شود.

اگر کودک در زمینه‌های مختلفی مانند ورزش، حل مسئله، مهارت‌های اجتماعی و سایر مواردی از این دست احساس موفقیت کند، این تجربه به او کمک می‌کند تا در ابعاد مختلف زندگی نیز احساس خوب بودن را تجربه کند.

بنابراین یکی دیگر از راه‌های تقویت اعتماد به نفس در کودکان، این است که او را در کلاس‌هایی ثبت‌نام کنید که می‌دانید استعداد و توانایی موفق شدن در آن‌ها را دارد.

9- از قضاوت‌های کلی درباره‌ی کودکان پرهیز کنید

وقتی از قضاوت‌های کلی و عبارات مطلق مانند «همیشه»، «هرگز» یا «هیچ‌وقت» استفاده می‌کنید، این قضاوت‌ها را کودکان سریع‌تر از بزرگ‌ترها باور می‌کنند و آن‌ها را به خود تعمیم می‌دهند.

جملاتی مانند «تو همیشه دیر آماده می‌شوی» یا «هرگز کارت را خوب انجام نداده‌ای»، می‌توانند تأثیری منفی بر اعتماد به نفس کودکان داشته باشند.

حتی قضاوت‌های کلی مثبت مانند «تو خیلی باهوش هستی» یا «تو همیشه قهرمان هستی» نیز می‌توانند زیان‌آور باشند.

چرا؟ زیرا ممکن است کودک در برابر شکست‌های خود دچار ناهماهنگی ذهنی شود و احساس کند که باید همیشه موفق باشد.

بنابراین به جای این قضاوت‌ها، بهتر است بر رفتار خاصی که کودک انجام می‌دهد تمرکز کنید و بگویید: «این رفتار تو هوشمندانه بود».

10- از جملات مثبت برای تأیید کودکان استفاده کنید

یکی از راه های افزایش اعتماد به نفس در کودکان، استفاده از جملات مثبت برای تأیید رفتار و اعمال کودکان است.

در قسمت زیر، چندین مثال از جملات مثبت را آورده‌ایم تا ایده بگیرید و وقتی کودک کار درستی انجام داد به او بگویید:

• متشکرم برای …
• من عاشق تو هستم
• تو منحصربه‌فرد هستی
• احسنت! نتیجه کارت عالیه
• عالیه کارت مؤثر و مفید بود
• از پیشرفت تو خیلی خوشحالم
• تو مایه لذت و شادی من هستی
• تو برای من اهمیت زیادی داری
• خدا را برای بودن تو شکر می‌کنم
• از اینکه به من کمک می‌کنی ممنونم
• خوشحالم که تو دختر / پسر من هستی
• از اینکه برای تو وقت می‌گذارم خوشحالم
• از دیدن تو خوشحالم و از بودن با تو لذت می‌برم
• روشی که در پیش گرفتی، مناسب است به کارهای خوب خودت ادامه بده

11- الگوی کودک باشید

حتی اگر احساس اعتماد به نفس کامل ندارید، خود را الگوی کودک قرار دهید.

کودک با دیدن شما که کارهای جدید را با خوش‌بینی و آمادگی زیاد انجام می‌دهید، الگو می‌گیرد.

البته الگو بودن به این معنی نیست که باید وانمود کنید که کامل هستید. ابداً!

شما فقط باید اضطراب خود را بپذیرید اما روی آن تمرکز نکنید و تنها روی کارهای مثبتی تمرکز کنید که برای آماده شدن باید انجام دهید.

برای الگو بودن، می‌توانید روند فکری خود را هنگام تصمیم‌گیری یا حل مشکلات با کودکان به اشتراک بگذارید.

این امر به آن‌ها نشان می‌دهد که گاهی اوقات، احساس عدم اطمینان طبیعی است.

12- به کودکان بیاموزید که از اشتباهاتشان درس بگیرند

به کودکان کمک کنید تا متوجه شوند که همه‌ی افراد اشتباه می‌کنند و نکته‌ی مهم این است که از اشتباهاتشان درس بگیرند نه اینکه روی آن‌ها تمرکز کنند.

برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان، باید به آن‌ها یاد دهید که چگونه با شکست مواجه شوند و از آن نترسند.

13- اجازه دهید کودکان شکست بخورند

در مواقعی که خطری کودک را تهدید نمی‌کند، اجازه دهید که شکست بخورد.

اگرچه طبیعی است که بخواهید از فرزندتان در برابر شکست محافظت کنید اما تجربه کردن و آزمون و خطا، روش اصلی یادگیری کودکان است.

در حقیقت، این شکست خوردن است که به کودکان نشان می‌دهد اینجا و این لحظه، پایان دنیا نیست و آن‌ها را به تلاش بیشتر تشویق می‌کند.

تجربه‌ی شکست، قطعاً در آینده به نفع فرزندتان خواهد بود.

این مورد نیز می‌تواند علاوه بر اعتماد به نفس، عزت نفس در کودکان را نیز تقویت کند.

14- پایداری و استقامت کودکان را تحسین کنید

یادگیری اینکه بعد از اولین مشکل یا شکست تسلیم نشوند و به تلاش ادامه دهند، یکی از مهارت‌های مهم زندگی برای کودکان است.

کودکان باید دریابند که داشتن اعتماد به نفس و عزت نفس، به معنی موفق شدن در همه‌ی کارها و فعالیت‌ها نیست بلکه به این معنا است که بتوانند به ادامه‌ی مسیر بپردازند و از شکست نترسند.

15- متناسب با سن کودکان به آن‌ها مسئولیت بدهید

احتمالاً کودکان از انجام یکسری کارهایی که به آن‌ها محول می‌کنید، خشنود نخواهند شد و شکایت می‌کنند.

منتها انجام کارهای متناسب با سن آن‌ها مانند جمع کردن اسباب‌بازی‌ها، رفتن به دنبال خواهر و برادرهای کوچک‌تر و آوردن یا بردن آن‌ها به مدرسه یا خانه، شستن ظرف‌ها و سایر کارهایی از این قبیل که به کودکان اعتماد می‌کنید، احساس ارزشمندی زیادی به آن‌ها می‌دهد.

چرا که انجام این کارها، باعث می‌شود که کودکان احساس کنند ارزشمند هستند و خانواده به آن‌ها نیاز دارد.

همین امر به ظاهر ساده و کاملاً عملی، باعث تقویت اعتماد به نفس در کودکان می‌شود.

16- کودک را به ابراز عقیده‌ تشویق کنید

از کودک خود دعوت کنید تا افکار و نظرات خود را در مورد موضوعات مختلف به اشتراک بگذارد.

سپس به آنچه که می‌گوید، علاقه واقعی نشان دهید و هر زمان که برایتان مقدر بود، پیشنهادات او را اجرایی کنید.

با این کار نشان می‌دهید که نظرات او برای شما ارزشمند است و به افزایش اعتماد به نفس کودک کمک می‌کنید.

17- تصمیم‌گیری را به کودک واگذار کنید

اجازه دادن به کودکان برای تصمیم‌گیری درباره مسائل کوچک مانند انتخاب لباس برای مدرسه، به آن‌ها کمک می‌کند تا دریابند که می‌توانند تصمیمات خوبی بگیرند.

با این کار به کودک نشان می‌دهید که به توانایی‌های تصمیم‌گیری او اعتماد دارید.

این موضوع باعث افزایش اعتماد به نفس در کودکان می‌شود و به استقلال بیشتر آن‌ها کمک می‌کند.

18- موفقیت‌های گذشته را به کودک یادآوری کنید

گاهی شرایطی پیش می‌آید که کودک با افت اعتماد به نفس روبه‌رو می‎شود. در این حالت، می‌توان با یادآوری موفقیت‌های گذشته، به بالا بردن اعتماد به نفس در کودکان کمک کرد.

بنابراین پیشنهاد می‌کنیم یک ظرف شیرینی یا هر جعبه‌ و شیشه‌ی دیگری را به ظرف «موفقیت‌ها» تبدیل کنید.

سپس از کودکتان بخواهید که هر بار که به موفقیتی دست می‌یابد، روی کاغذ یادداشت کند و داخل ظرف قرار دهد.

با این کار، کودکان می‌توانند در زمان‌هایی که احساس کمبود اعتماد به نفس دارند به آن ظرف مراجعه کنند و با یادآوری موفقیت‌های گذشته، اعتماد به نفس لازم را برای رسیدن به موفقیت‌های جدید به دست آورند.

البته می‌توانید این کار را برای کودکانی که هنوز به مدرسه نمی‌روند، خودتان انجام دهید و موفقیت‌های آن‌ها را جایی یادداشت و در زمان لازم به کودک یادآوری کنید.

حال که با راه های افزایش اعتماد به نفس در کودکان آشنا شدید، نوبت آن است که ببینید چه اعمالی ممکن است به کاهش اعتماد به نفس در کودکان منجر شود.

با این کار، از انجام این اعمال به‌صورت ناخواسته خودداری خواهید کرد و به اعتماد به نفس فرزندتان لطمه نمی‌زنید.

راهکارهایی برای تقویت عزت نفس در کودکان

تقویت عزت نفس در کودکان یک فرآیند مهم و مداوم است که نیازمند صبر، توجه و تلاش والدین و مربیان است.

در سطرهای بالا، 18 راهکار برای افزایش اعتماد به نفس ارائه کردیم که برای عزت نفس در کودکان نیز کاربرد دارند.

اما در اینجا نیز چند راهکار کلیدی برای افزایش عزت نفس کودکان ارائه داده‌ایم که عبارتند از:

• به کودک نشان دهید که بدون هیچ شرطی او را دوست دارید. بغل کردن، بوسیدن و گفتن جملات محبت‌آمیز مانند «دوستت دارم» و «به تو افتخار می‌کنم» بسیار مؤثر است.
• به صحبت‌های کودک با دقت گوش دهید، به احساساتش اهمیت بدهید و سعی کنید او را درک کنید.
• به کودک کمک کنید نقاط قوت و استعدادهایش را شناسایی کند و او را به پرورش آنها تشویق کنید.
• به جای تمرکز صرف بر نتایج، تلاش و پیشرفت کودک را تشویق کنید. به او بگویید که از تلاشش قدردانی می‌کنید، حتی اگر نتیجه‌ی نهایی کامل نباشد.
• کودک را با دیگران مقایسه نکنید. هر کودک منحصر به فرد است و با سرعت خودش رشد می‌کند.
• با کودک به طور باز و صادقانه صحبت کنید، به او اجازه دهید احساساتش را بیان کند و به او اطمینان دهید که در کنارش هستید.
• در صورت بروز مشکل، به جای سرزنش کودک، با او به دنبال راه‌حل باشید و او را در فرآیند حل مسئله مشارکت دهید.
• قوانین و محدودیت‌های مشخص و ثابتی را برای کودک تعیین کنید و دلایل آنها را به او توضیح دهید. این کار به کودک احساس امنیت و ثبات می‌دهد.
• به کودک کمک کنید به ظاهر و بهداشت خود اهمیت بدهد. این کار به او احساس خوبی نسبت به خود می‌دهد.
• به کودک جملات تأکیدی مثبت مانند «من می‌توانم»، «من ارزشمندم» و «من توانمندم» را آموزش دهید و او را تشویق کنید آنها را تکرار کند.

چه رفتارهایی موجب تضعیف اعتماد به نفس کودکان می‌شود؟

همان‌طور که والدین می‌توانند با انجام یکسری رفتارها و کارها به بالا بردن اعتماد به نفس در کودکان کمک کنند، همان‌طور نیز می‌توانند با پیش گرفتن برخی اعمال و رفتارها به اعتماد به نفس کودک آسیب وارد کنند و موجب تضعیف آن شوند.

این رفتارها شامل موارد زیر هستند:

1- الگوهای رفتاری نامناسب والدین

نحوه زندگی والدین و اطرافیان، سرمشق کودکان قرار می‌گیرد.

پدر و مادری که خود اعتماد به نفس ندارند، سرمشق کودکانشان می‌شوند و به‌عنوان اصلی‌ترین و مخرب‌ترین عامل اعتماد به نفس فرزندشان عمل می‌کنند.

2- عدم پذیرش کودکان

عدم پذیرش کودکان به‌عنوان افرادی ذاتاً ارزشمند و مهم توسط والدین و اطرافیان، دست کم گرفتن آن‌ها و بی‌تفاوتی به نظراتشان، باعث ایجاد ضعف شخصیتی در کودکان و کاهش اعتماد به نفس آن‌ها می‌شود.

3. مقایسه کودک با سایر کودکان

مقایسه کودک با سایرین، می‌تواند آسیب روانی برای کودک به همراه داشته باشد و باعث ایجاد خودکم‌بینی و کم ارزش بودن در نهاد او شود.

4. محدود کردن استقلال کودک

اگر والدین اجازه ندهند که کودک خودش تصمیم بگیرد یا کارهایی را که می‌تواند انجام دهد، ممکن است احساس کند که نمی‌تواند کاری از پیش ببرد و این موضوع باعث کاهش اعتماد به نفس او می‌شود.

5. فشار و انتقاد افراطی

فشار بیش از حد بر فرزندان توسط والدینی که تلاش دارند ضعف‌های شخصیتی خود را از طریق موفقیت‌های کودکان جبران کنند، می‌تواند موجب احساس بی‌لیاقتی در کودکان شود.

همچنین سرزنش و انتقاد افراطی نیز باعث ایجاد احساس گناه و کاهش اعتماد به نفس در کودکان می‌شود.

جمع‌بندی

در این مطلب به صورت مفصل درباره آموزش افزایش اعتماد به نفس در کودک صحبت کردیم.

گفتیم که افزایش اعتماد به نفس در کودکان و تقویت عزت نفس در کودکان یکی از مهم‌ترین عوامل در موفقیت و شادی آن‌هاست.

با ایجاد محیطی حمایتی و محبت‌آمیز، کودکان قادر خواهند بود تا خود را بشناسند و به توانمندی‌های خود اعتماد کنند.

تشویق به تلاش، پذیرش اشتباهات به‌عنوان بخشی از فرآیند یادگیری و فراهم کردن فرصت‌های مختلف برای تجربه و رشد ازجمله روش‌هایی هستند که می‌توانند به تقویت اعتماد به نفس در کودکان کمک کنند.

همچنین باید توجه داشته باشید که عوامل منفی مثل انتقادات مداوم یا فشار بیش از حد، می‌توانند به کاهش اعتماد به نفس منجر شوند.

توجه کنید که تمام این موارد به شکلی کامل‌تر در دوره تربیت فرزند جامع شاه کلید به شما آموزش داده‌ شده‌اند.

با توجه به اهمیت موضوع، والدین و مربیان باید با استفاده از روش‌های علمی و عملی به تقویت این ویژگی در کودکان بپردازند و زمینه‌های لازم برای رشد و پیشرفت آن‌ها را فراهم کنند.

این تلاش‌ها، می‌تواند تأثیرات مثبت و ماندگاری بر زندگی کودکان داشته باشد و آن‌ها را برای مواجهه با چالش‌های آینده آماده کند.