سوال خیلی از پدرها و مادرهاست که دلیل لجبازی کودکان چیست؟ آیا بچه یک دنده و بچه منطقی وجود دارد؟ آیا فرزند من به‌صورت مادرزادی لجباز به دنیا آمده است؟ برخلاف تصورهای عمومی که وجود دارد، باید بگوییم که بچه خوب و بد نداریم!
هیچ بچه ای لجباز، غرغرو، پرخاشگر، عصبی، قهرو یا انقام جو به دنیا نمی‌آید. بلکه این ما والدین هستیم که با رفتارها و برداشت‌های اشتباه خودمان از تربیت بچه، موجبات لجبازی کودک را فراهم می‌کنیم.
خیلی از ما برخلاف ادعا و سطح تحصیلاتمان، رفتار با کودک لجباز را بلد نیستیم. لجبازی کودکان با صبوری والدین و درک درست آن اصلاح می شود. تنها کافی است بدانیم چرا بعضی از بچه ها لجبازی می کنند و می خواهند با این لجبازی شان، چه چیزی را به ما بفهمانند یا چه چیزی را به دست بیاورند! بعد از آن خواهید دید که مشکلات خودبه خود حل می شوند.
پس شک نکنید که باید از خودتان شروع کنید نه از لجبازی کودکان. اگر شما هم فکر می کنید که کودکتان لجباز است و نمی توانید به سازش برقصید، پیشنهاد می‌کنیم این مطلب از وبلاگ آموزشی زهرا قانع را تا انتها بخوانید. در این مقاله در مورد علت لجبازی کودکان، ویژگی های کودک لجباز، نحوه برخورد با کودک لجباز و شیوه کنترل کودک لجباز صحبت کنیم.
اول از همه باید بگوییم که سن عامل مهمی در مسئله لجبازی کودکان است!
بچه‌هایی که زیر ۲ سال سن دارند، هیچ درکی از کار خوب و بد ندارند. شما نمی توانید به بچه زیر ۲ سال بگویید فلان کار را نکن چون کار بدی است. نیمکره چپ مغز کودک زیر ۲ سال هنوز کامل رشد نکرده و فعال نشده است.
نیمکره مغز، باید توانایی استدلال را به بچه بدهد و این نیمکره در بچه‌های زیر ۲ سال تقریباً غیرفعال است. پس شما هرچه به کودکتان بگویید نکن، نزن، نرو، نگو و…. فایده‌ای نخواهند داشت.
مسئله لجبازی کودک در زیر دو سال اصلاً مطرح نیست. بیشتر لجبازی کودکان از سوی والدین اتفاق می‌افتد. شما با دانستن همین نکته کوچک، پرونده لجبازی کودکتان را برای همیشه در ذهن خود می بندید. اینطور نیست؟
اکنون می دانید رفتار کودک ۲ ساله تان، اقتضای شرایط ذهنی وی بوده و ربطی به لجبازی ندارد. برای کودک ۲ ساله خود تعیین تکلیف نکنید. تنها کافی است حواس وی را با موضوعی جذاب تر و مدنظر خودتان، پرت کنید.
لجبازی کودک سن دارد؟ سن چه تأثیری بر لجبازی کودکان دارد؟ آیا لجبازی کودک با رشد وی برطرف می‌شود؟ این‌ها سؤالات مهم و تأثیرگذاری هستند که باید پاسخ داده شوند. سن لجبازی کودکان ممکن است متفاوت باشد و به عوامل مختلفی مربوط شود. این عوامل می‌توانند توسعه روانی و اجتماعی کودک، محیط خانوادگی و تجربه‌های قبلی کودک باشند.
به‌طور عمومی، رفتارهای لجبازانه بیشتر در سنین پیش‌دبستانی و دبستانی رخ می‌دهد. در سنین پیش‌دبستانی (۳ تا ۶ سالگی)، کودکان ممکن است به دلیل توسعه قدرت اراده و خودمختاری بیشتر، رفتارهای لجبازانه نشان دهند. در این سن، کودکان در حال یافتن هویت و استقلال خود هستند و به تجربه نوآوری و کشف می‌پردازند.
در سنین دبستانی (۷ تا ۱۲ سالگی)، کودکان نیز ممکن است رفتارهای لجبازانه نشان دهند. در این سن، کودکان در حال رشد و توسعه هستند و می‌خواهند کنترل بیشتری بر روی زندگی خود داشته باشند. آنها ممکن است به استقلال خود اصرار کنند و در قبال نظرات و دستورات بزرگ‌ترها، مقاومت کنند.
به هر حال، مهم است به یاد داشته باشید که هر کودک منحصربه‌فرد است و رفتارهای لجبازانه ممکن است در هر سنی رخ دهد. نکته مهم این است که رفتار با کودک لجباز باید با توجه به سن و شرایط ذهنی وی باشد. برای مثال، علت و سرمنشأ لجبازی در کودکان زیر 7 سال با علل لجبازی در بچه های بالا 7 سال یا لجبازی کودکان استثنایی، به‌طور کلی متفاوت است.
اگر رفتار کودک شما طبیعی نیست و در طولانی مدت به مشکل تبدیل شده است، اگر برخورد با کودک لجباز و پرخاشگر را نمی دانید می توانید از خانم زهرا قانع مشاوره کودک بگیرید.
عوامل مؤثر بر رشد کودک را بشناسید و شناخت شیوه رفتار کودکان در شرایط مختلف را مطالعه کنید تا بهترین رفتار والدین با کودکان لجباز را بیاموزید. کودک در هر شرایطی به رفتار خود ما واکنش نشان می‌دهد.
اصطلاح کودک لجباز به کودکی اشاره دارد که رفتارهای متمردانه، سرکشانه و سخت گیرانه از خود نشان می دهد. این اصطلاح بیشتر در محیط های خانوادگی و آموزشی استفاده می‌شود و به کودکانی اطلاق می شود که به طور مکرر و در مواقع مختلف، از خود مخالفت یا مقاومت نشان می‌دهند؛ یعنی شما هرچه بگویید، کودک خلاف آن را انجام خواهد داد.
به‌طور کلی، لجبازی در کودکان ممکن است به طور مستمر و مداوم در برابر قوانین، دستورات و مراقبت هایی که برایشان تعیین می شود، مخالفت کنند. آنها ممکن است تمایل داشته باشند قوانین را نقض کرده و به دستورات عمل نکنند. همچنین، این کودکان معمولاً به استدلال، تفسیر خودی و تلاش برای تغییر قوانین علاقه مند هستند و همواره بر نظر و فعل خودشان اصرار دارند.
مهم است به یاد داشته باشید که این رفتارها ممکن است در مراحل توسعه و رشد کودکان به‌صورت موقت باشد و با رشد و تکامل کودک تغییر کنند. اگر شما نگرانی خاصی درباره رفتار کودکتان دارید، بهتر است با متخصصان رشد کودکان، مشاور یا روانشناس مشورت کنید تا درک بهتری از مسئله به دست آورید و راهنمایی لازم را دریافت کنید.
پکیج‌های آموزشی و کمک آموزشی مختلفی نیز وجود دارند که به شما در راه درک و تربیت مؤثر کودک برای کاهش لجبازی کمک می‌کنند. نمونه‌های کامل و کارآمد این پکیج‌ها را می‌توانید در صفحه اینستاگرام خانم زهرا قانع مشاهده کنید.
در مورد لجبازی کودک زیر ۲ سال صحبت کردیم؛ اما لجبازی کودکان بالای ۲ سال چطور؟
لجبازی کودک بالای ۲ سال به طور کلی متفاوت است. کودک بالای ۲ سال تا حدی آگاهی دارد، و دستورات ما را متوجه می‌شود و تا حدی خوب و بد را تشخیص می دهد. پس چه چیزی باعث می‌شود گاهی کودک لجبازی کند؟!
دلایل رفتارهای لجبازانه کودکان می‌تواند شامل توانایی کمتر در تحمل سازوکارها، نیاز به کنترل و استقلال بیشتر، انتقام‌جویی، نقض حقوق ، نیازهای شخصی، مشکلات عاطفی، محیط خانوادگی ناپایدار یا کاستی های نوروتولوژیکی باشد. برخی از کودکان لجباز نیاز به توجه و پاسخگویی بیشتر از طرف افراد محیط خود را دارند.
چند علت عمده وجود دارد که منجر به لجبازی کودک می‌شود. این علت ها در سایه درک نیازها و خواسته های کودکان است. کودک نیز همانند ما، نیازهایی دارد که باید درک شده و پاسخ داده شوند. چند نمونه از نیازهای اصلی کودکان به صورت زیر است:
حال اگر من والد، نیازهای کودک خود را نادیده گرفته و درک نکنم چه خواهد شد؟ نتیجه روشن است. اگر رابطه و گفتگوی صحیح با کودک را بلد نیستید. اگر مدام در حال امرونهی و باید و نباید هستید و اگر رابطه مثبت، سازنده و صمیمی را با وی در پیش نگیرید، با لجبازی کودکانه فرزند خود روبرو خواهید شد.
برخورد با کودکان لجباز و کنترل رفتارهای آنها، در صورتی که هیچ آموزشی در این زمینه به والدی داده نشده باشد، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در زیر چند راهنمایی برای برخورد با کودکان لجباز و کنترل رفتارهای آنها، برای کمک به شما شرح داده شده است:
برقراری ارتباط صمیمی و مثبت با کودکان لجباز بسیار مهم است. نشان دادن عشق و احترام به کودک، شنیدن احساسات و نیازهای او و ارائه حمایت و توجه کافی می‌تواند ارتباط مثبت با وی را تقویت کند.
برای تقویت حرف‌شنوی کودک، رشد مهارت مدیریت پرخاشگری و اضطراب وی و برای ساختن کودکی با عادت‌های مناسب و شخصیت سالم، باید با وی ارتباط مثبت و عمیق برقرار کنید. ممکن است کودک براثر ترس از والدین، گاهی اوقات لجبازی نکند؛ اما با رشد سن وی، ترس جای خود را به انتقام و کینه خواهد داد.
ترس کودک از شما کمترشده و با کودکی روبرو خواهید بود که از روی عمد، لجبازی می‌کند. چاره چیست؟ ساده است! فرزندپروری صحیح را یاد بگیرید. با کودک خود همدل باشید، وی را با تمام نقاط قوت، ضعف و ویژگی‌هایش، همان‌طور که هست، درک کرده و بپذیرید.
خودتان را جای کودکتان گذاشته و نیاز وی را درک کنید. هم‌سن کودکتان شده و با وی بازی کنید. هم‌بازی و رفیق کودک خود شوید. شرایط و ویژگی‌های مختلف کودک در سنین مختلف را بشناسید. به‌صورت روزانه با فرزند خود زمان باکیفیت بگذرانید. اگر درست این کار را انجام دهید، آنگاه کودک عاشق شما شده و لجبازی را کنار خواهد گذاشت.
دلیل برای لجبازی به کودک خود ندهید. عصبانی نشوید، کلافه نشوید و کودک را با هم‌بازی‌هایش مقایسه نکنید. عاشقانه‌های خود را به زبان بیاورید و به وی بگویید که کودکتان چقدر منحصربه‌فرد بوده و با هیچ‌کس قابل مقایسه نیست.
ایجاد قوانین و مقرارات و مرزهای واضح و مشخص برای کودکان لجباز بسیار مهم است. قوانین باید منصفانه، قابل فهم و قابل اجرا باشند. اطمینان حاصل کنید که کودکان به دلیل وضع شدن این قوانین آگاه هستند و عواقب نقض آنها را درک می‌کنند.
برای مثال، قانون نخوردن نوشابه این نیست که شما نوشابه دوست ندارید، بلکه به دلیل مضرات نوشابه بر دندان و بدن کودک است. کودک اگر بداند خوردن نوشابه منجر به پوشیدگی دندانش می‌شود، راحت‌تر می‌پذیرد که کمتر نوشابه بخورد.
استفاده از تشویق‌های مثبت به‌عنوان یک روش مؤثر برای ترغیب کودکان لجباز به رفتارهای مطلوب است. این روش شامل تشویق، تحسین، پاداش و توجه مثبت به رفتارهای مطلوب و آموختن رفتارهای سازنده‌تر است.
ایجاد روال و ترتیب در روزمره کودکان لجباز می‌تواند به آنها کمک کند تا احساس امنیت و پیش‌بینی داشته باشند. اطمینان حاصل کنید که برنامه روزانه، زمان خواب، وقت وعده های غذایی و سایر فعالیت‌ها دارای نظام منظمی هستند.
ایجاد محیطی مناسب برای کودکان لجباز می‌تواند به کنترل رفتارهای آنها کمک کند. مطمئن شوید که محیط خانه آرامش‌بخش، سازنده و خلاقانه بوده و منابع تحریک‌کننده برای فعالیت‌های سزنده فراهم است.
به کودکان لجباز فرصتی بدهید تا در تصمیم‌گیری‌ها و انجام وظایف مشارکت کنند. این مشارکت و همکاری می‌تواند به افزایش احساس کنترل و ارتباط مثبت با کودک کمک کند. کودک نباید از شما بترسد. اگر برای کنترل کودک خود از حس ترس وی کمک بگیرید، دو حالت پیش خواهد آمد:
در حالت اول کودک ضعف خود در برابر شما را قبول کرده و نتیجه آن یک کودک با اعتمادبه‌نفس پایین، وابستگی بالا به والدین و عدم استقلال خواهد بود. اگر کودک ضعف خود را نپذیرد چه؟ شروع به انتقام‌جویی، کینه‌توزی، پرخاشگری و لجبازی خواهد کرد.
همچنین، در صورتی که رفتار کودک لجباز مشکل‌ساز و به‌طور مداوم است و تحت تأثیر زندگی روزمره قرار می‌گیرد، بهتر است با متخصصان رشد کودکان، روانشناس یا مشاور مشورت کنید تا راهنمایی دقیق‌تری دریافت کنید.
اکنون که می‌دانید دلایل لجبازی کودکتان چیست، باید بر روی رفتارها و واکنش های خود متمرکز شده و رفتارهایتان را اصلاح کنید. باید بیشتر بیاموزید و فرزندپروری صحیح را تمرین کنید. راه‌های زیادی برای آموختن وجود دارد؛ از کتاب ها و پست های آموزشی تا دوره فرزند پروری.
برای دیدن نمونه های کامل و کارآمد پیج اینستاگرام ما را دنبال کنید.
زهرا قانع، روان درمانگر، روانشناس و مشاور کودک، دارای مدرک کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی از دانشگاه تهران.
زهرا قانع، روان درمانگر، روانشناس و مشاور کودک، دارای مدرک کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی از دانشگاه تهران.
دوره ی جامع فرزند پروری شاه کلید، آموزش لحظه به لحظه رفتار با کودک از بدو تولد تا ده سالگی را به شما آموزش می دهد. این دوره خصوصیات زیر را دارد:
